Opóźnienie w dostawie to jedna z najczęstszych przyczyn reklamacji w międzynarodowym transporcie drogowym towarów. Przewoźnicy często zastanawiają się, kiedy faktycznie odpowiadają za opóźnienie, jakie mają obowiązki, a jakie prawa. W tym artykule wyjaśniamy, co na ten temat mówi CMR a opóźnienie w dostawie, jakie okoliczności mogą wyłączyć odpowiedzialność, oraz jak właściwie dokumentować zdarzenia, by zabezpieczyć się przed roszczeniami.
CMR a opóźnienie w dostawie – odpowiedzialność przewoźnika
Zgodnie z artykułem 17 ust. 1 Konwencji CMR, przewoźnik odpowiada za całkowitą lub częściową utratę towaru, uszkodzenie albo opóźnienie dostawy, jeśli szkoda powstała w okresie od przyjęcia przesyłki do przewozu do momentu jej wydania odbiorcy.
Jeśli chodzi o opóźnienie, art. 23 ust. 5 CMR wskazuje, że odszkodowanie nie może przekroczyć wysokości frachtu. Innymi słowy – nawet jeśli odbiorca poniósł większe konsekwencje (np. utratę klienta, karę umowną), odpowiedzialność przewoźnika jest limitowana kosztami przewozu.
Kiedy opóźnienie skutkuje odpowiedzialnością?
Aby przewoźnik odpowiadał, muszą być spełnione trzy kluczowe przesłanki:
- Przekroczenie terminu dostawy
- Jeżeli termin dostawy był ustalony – musi być jasno wskazany w umowie lub w liście CMR.
- Jeżeli termin nie był ustalony – obowiązuje „rozsądny czas” wykonania przewozu, uwzględniający warunki przewozu i okoliczności (art. 19 CMR).
- Brak przesłanek wyłączających odpowiedzialność
Przewoźnik może być zwolniony, jeżeli opóźnienie wynikało z:- czynów lub zaniedbań nadawcy lub odbiorcy,
- wady własnej towaru,
- okoliczności, które przewoźnik nie mógł przewidzieć ani zapobiec – siła wyższa, zdarzenia niezależne od przewoźnika, etc.
- Wykazanie szkody przez uprawnionego
Samo stwierdzenie opóźnienia nie wystarczy. Odbiorca (lub zleceniodawca) musi udowodnić, że w wyniku opóźnienia poniósł konkretną stratę. Dopiero wtedy przewoźnik może zostać zobowiązany do odszkodowania.
Jak przewoźnik może ograniczyć ryzyko?
- Precyzyjna umowa i zlecenie transportowe
– W umowie wpisz konkretny termin dostawy i warunki przewozu.
– Dodaj klauzule dotyczące niedopuszczalnych opóźnień i siły wyższej. - Dokumentacja każdego etapu przewozu
– Pieczątki, potwierdzenia załadunku i rozładunku z datą/godziną.
– Logi z GPS/trackingu.
– Notatki służbowe przy incydentach (np. awaria, korek, opóźnienie graniczne). - Reagowanie na zagrożenie opóźnieniem
– Obowiązek poinformowania zleceniodawcy, jeśli przewoźnik przewiduje, że nie dotrzyma terminu (art. 16 CMR).
– Propozycja alternatywnych rozwiązań, np. zmiana trasy, szybki przeładunek. - Odpowiednie ubezpieczenie
– Polisa OC przewoźnika powinna obejmować ryzyko opóźnień (sprawdzenie warunków wyłączeń i limitów).
Jak dokumentować opóźnienie?
- Czasowe dane operacyjne: godziny załadunku i rozładunku – potwierdzone pieczątkami i podpisami.
- Raporty z GPS i trackingu: dowód, że pojazd był w trasie i jakie przeszkody napotkał
- Notatka kierowcy lub przewoźnika: opis przyczyny opóźnienia (np. awaria, korek), miejsce i czas
- Komunikacja ze zleceniodawcą: e-mail, SMS lub inna forma powiadomienia o opóźnieniu z potwierdzeniem odbioru
Reklamacje i odszkodowania
- Reklamacja z tytułu opóźnienia musi zostać złożona na piśmie, zgodnie z art. 30 CMR.
- Termin: maksymalnie 21 dni od dnia wydania towaru.
- Brak zastrzeżenia w tym terminie często skutkuje odrzuceniem roszczenia.
- Ograniczenie odpowiedzialności: nawet jeśli szkoda przewyższa koszt przewozu, odszkodowanie z tytułu opóźnienia nie może być wyższe niż koszt frachtu (art. 23 ust. 5).
CMR a opóźnienie w dostawie to temat kluczowy – opóźnienie nie zawsze oznacza odpowiedzialność przewoźnika, ale ryzyko istnieje.
Klucz do ograniczenia tego ryzyka to:
- precyzyjne umowy z ustalonymi terminami,
- dokumentacja operacyjna na każdym etapie,
- reakcja na zagrożenia i informowanie zlecającego,
- odpowiednie ubezpieczenie,
- i wiedza o swoich prawach, obowiązkach i wyłączeniach odpowiedzialności w CMR.
Każdy przypadek opóźnienia warto analizować indywidualnie, bo nawet najmniejszy szczegół (np. brak pisemnego zastrzeżenia w 21 dni) może przesądzić o tym, kto ostatecznie zapłaci.
